Wierzchowo…
Gmina Wierzchowo to gmina wiejska położona we wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie drawskim. Jej siedzibą jest wieś Wierzchowo. Gmina liczy około 4 tysiące mieszkańców.
Niezwykła przyroda…
Gmina Wierzchowo leży na Równinie Wałeckiej i Pojezierzu Wałeckim. Przeważają w niej tereny leśne – duża część gminy leży na obszarze leśnym zwanym Borami Krajeńskimi. W okolicach wsi Sośnica znajduje się rezerwat przyrody Sośnica, w którym główną rolę odgrywa bukowy starodrzew. Teren gminy charakteryzuje różnorodne ukształtowanie – liczne wzniesienia porastają bukowo-dębowe i sosnowo-świerkowe lasy. W pobliżu wsi Nowe Laski znajduje się najwyższe wzniesienie Pojezierza Drawskiego, czyli mierząca 211 m n.p.m. Góra Racza. Piękne okoliczności przyrody wzbogaca fauna. W tutejszych lasach zamieszkują dziki, sarny, daniele, jelenie, lisy i dostojne żubry. Wśród ptactwa wyróżniają się orły bieliki, kanie, rybołowy i bociany czarne. Ponadto malowniczy krajobraz gminy urozmaicają liczne jeziora, mokradła i rozlewiska, które niegdyś sprzyjały rozwojowi osadnictwa.
Historia gminy Wierzchowo
Ślady osadnictwa znalezione na terenie dzisiejszej gminy Wierzchowo pochodzą z okresu kamiennego. Są to gliniane misy kultury amfor kulistych znalezione w Wierzchowie, Osieku Drawskim, Świerczynie i Wielobokach; odnalezione ślady kultury łużyckiej i zachodnio-pomorskich Słowian świadczą o kontaktach ludności pomorskiej z Wielkopolską. Prace wykopaliskowe dostarczyły również dowodów na obecność handlu między lokalną ludnością a kupcami rzymskimi. Ziemie leżały przy głównych szlakach handlowych biegnących z północy na południe: „SZLAKU BURSZTYNOWYM” i „SZLAKACH SOLNYCH”.
Pod koniec XVI wieku zbudowano w Wierzchowie kościół ewangelicki, z drewnianą wieżą i dzwonnicą. Kościół został wyposażony w renesansowy ołtarz przedstawiający sceny Męki Chrystusa. Dzwony odlano w zakładzie ludwisarskim w Kołobrzegu około 1500 roku. Kościół w Osieku zbudowano w 1686 roku, wieżę dobudowano w roku 1691/2 roku, a barokowe dzwony ufundowane przez Filipa Borcka odlane zostały w zakładzie ludwisarskim Konrada Scheila w Kołobrzegu.
Od 1563 roku wsie Żabin, Żabinek i Będlino były ważnymi na Pomorzu ośrodkami urzędowymi. W 1608 roku margrabia Jan z Kostrzynia ustanowił w Będlinie Zarząd Królewskich Lasów. Trudne dla pomorskich wsi lata wojny trzydziestoletniej (1618-1648), a potem potopu szwedzkiego (1655-1660), doprowadziły tereny gminy Wierzchowo do katastrofy i wyniszczenia.
W latach 1725-1727 kolejna epidemia tyfusu nawiedziła miejscowości Wierzchowo, Żabin, Żabinek, Będlino, Osiek Drawski. Do epidemii dołączyła jeszcze w 1738 roku bardzo mroźna i długa zima, przez którą wzrosły ceny zboża. Tragedii w rolnictwie dopełniła jeszcze wojna siedmioletnia rozpoczęta w 1756 roku. Wojska carskie, oprócz „rekruta” zabierały z gospodarstw także konie i żywność. Początek XIX wieku również nie sprzyjał rozwojowi Pomorza – wojny napoleońskie, przemarsz różnych armii, podatki i kontrybucje nakładane przez wojska francuskie w pieniądzu i naturze zupełnie zrujnowały pomorskie miasta i wsie. Pomimo ciągnących się wojen w 181 roku zniesiono na Pomorzu poddaństwo chłopów. Wierzchowo i okoliczne pomorskie wsie weszły w skład powiatu Drawsko Pomorskie. Wsie były samodzielnie administracyjne, a władzę w nich sprawowali sołtysi podlegający powiatowemu-staroście (landratowi).
W II połowie XIX wieku nastąpiły znaczące zmiany na pomorskiej wsi; dokonano parcelacji niektórych majątków ziemskich, zmieniła się struktura gospodarstw rolnych na korzyść wielkochłopskich; rozpoczęto korzystne dla rolników kredytowanie działalności gospodarczej, powstały na terenie powiatu drawskiego pierwsze spółki wodne, rozpoczęto prace melioracyjne terenów podmokłych, zaczęto wprowadzać pierwsze maszyny rolnicze. Zewnętrzna i wewnętrzna kolonizacja sprzyja zasiedlaniu wyludnionych miast i wsi. Dość licznie przybywali tu osadnicy z różnych rejonów Prus i sąsiadującej wielkopolski.
W 1880 roku wybudowano drogę bitą ze Złocieńca do Mirosławca i Kalisza Pomorskiego przez Osiek Drawski, Wierzchowo, Żabinek. W roku 1900 oddano do użytku linię kolejową Złocieniec – Osiek Drawski – Wierzchowo – Mirosławiec – Kalisz Pomorski – Choszczno oraz linię tzw. małej kolei Wierzchowo – Wałcz.
Na terenach gminy, ze znanych rodów zamieszkiwała rodzina Wedlów, Borków a w okresie późniejszym rodzina Boninów, w której posiadaniu znajdowała się wieś Osiek Drawski.
Zabytki na terenie gminy Wierzchowo
Do atrakcji turystycznych gminy Wierzchowo należą zabytkowe kościoły (kościół pw. św. Wojciecha z XIX wieku z zabytkową dzwonnicą w Wierzchowie i kościoły typu szachulcowego w Osieku Drawskim oraz Żabinku), a także tablice pamiątkowe upamiętniające walki o przełamanie Wału Pomorskiego w Grabowie i Nowych Laskach.
