W cyklu #środa_z_historią opowieść o schronach Grupy Warownej Cegielnia – B-Werk Cegielnia Zachód. Zapraszamy do lektury!
___
Pozycja Pomorska to niemieckie fortyfikacje, które powstały w latach 30. XX wieku w celu obrony terytorium III Rzeszy przed atakiem Wojska Polskiego. Umocnienia Pozycji Pomorskiej tworzą linię schronów bojowych od doliny Warty i Noteci po Bałtyk stanowiąc blisko 1000 obiektów obronnych o łącznej długości ok. 300 km.
Pasmo warowne Pozycji Pomorskiej przecina dzisiejsze Pomorze Zachodnie otaczając Miasto Wałcz, gdzie zlokalizowany jest najsilniejszy niemiecki węzeł obronny, obecnie znany jako Grupa Warowna Cegielnia – Skansen Fortyfikacyjny. Wałcz stanowił istotny węzeł kolejowy i drogowy. Obrona miasta skupiona była na kilku odcinkach, gdzie zaplanowano budowę licznych fortyfikacji; trzonem pozycji obronnych były niemieckie ciężkie schrony bojowe nazywane w terminologii fortyfikacyjnej B-Werkami.
___
Odcinek Deutsch Krone Süd (niem. Wałcz Południe) obejmuje obszar od Jeziora Zamkowego do Jeziora Chmiel Duży panując nad szosą Piła-Wałcz oraz nad linią kolejową do Jastrowia. B-Werki Cegielni miały taktycznie dominować ogniem broni maszynowej nad południowym przedpolem wzgórza, którego punkt wysokości liczy sobie około 130 m n.p.m.
___
Teren przedpola B-Werków Cegielni sprzyja obronie między innymi ze względu na znajdujące się nieopodal niewielkie jezioro Ślipówko (obecnie nazywane Jeziorem Cegielnia) oraz mokradła, które umożliwiały spowolnienie manewrów wrogich jednostek. Wzgórze, na którym znajdują się B-Werki, przewyższa dolinę z jeziorami aż o 20-25 m – widać, jak dobrze przy budowie umocnień wykorzystano warunki naturalne.
___
Najważniejszym zadaniem umocnień było zabezpieczenie kierunku najbardziej zagrożonego uderzeniem polskiej armii. W przypadku B-Werków Cegielni chodziło o zabezpieczenie szosy do Piły oraz linii kolejowej do Jastrowia. Mniejsze schrony bojowe odcinka południowego miały bronić dróg oraz wiaduktów. B-Werki znajdujące się w centrum miały panować nad wierzchołkiem wzgórza, udzielając wsparcia ogniowego pobliskim fortyfikacjom.
___
B-Werk Cegielnia Zachód jest dużym schronem bojowym ze stanowiskami dla broni maszynowej i licznymi pomieszczeniami dla żołnierzy niemieckich. Schron został wybudowany w latach 1935-1936. Jest konstrukcją rozproszoną, dwuczęściową, posiada detaszowane stanowisko na ciężki karabin maszynowy – niemiecki MG08.
Wymiary budowli głównej to blisko 50 m długości oraz 19 m szerokości – jest to największy schron pozycji pomorskiej. Wysunięte stanowisko bojowe wyposażone było w kopułę 3-strzelnicową typu 2P7. Wymiary stanowiska bojowego to 10,7 m długości i 6 metrów szerokości. Płyta betonowa znajdująca się w pobliżu wysuniętego stanowiska bojowego służyła do umocnienia wykopu podczas budowy fortyfikacji. Poterna, czyli podziemny chodnik, łączy wysunięte stanowisko bojowe z główną częścią schronu. Długość poterny wynosi około 86 m; łączy się poprzez szyby, których głębokość sięga 8 metrów. Ciężki schron bojowy zbudowano w kategorii odporności B – ściany oraz stropy liczą sobie 1,5 m grubości. Podstawą uzbrojenia schronu były karabiny maszynowe. Kopuła 6-strzelnicowa wyposażona była w dwa pojedyncze MG 34. Ciężkie karabiny maszynowe MG08 umieszczono w kopule 3-strzelnicowej oraz do obrony zapola w kazamacie flankującej (pomieszczeniu bojowym).
___
Schron bojowy posiadał dwa wyjścia zapasowe wraz z dodatkowym, które znajdowało się w wysuniętym stanowisku bojowym. W schronie temperaturę utrzymywano za pomocą grzejników elektrycznych oraz pieców fortecznych, które znajdowały się najczęściej w wysuniętych pozycjach bojowych.
Wnętrze schronu pozwala zapoznać się z działaniami saperów. Pierwsze działania, które miały na celu pozbawienie wałeckich B-Werków cech bojowych datowane są na początek marca 1945 roku. Wewnątrz schronu widać spore zagłębienie w podłodze, w miejscu gdzie eksplodował ładunek wybuchowy. Gruz znajdujący się we wnętrzu schronu posłużył do zasypania zapadni, którą pracownicy Grupa Warowna Cegielnia – Skansen Fortyfikacyjny obecnie planują odkopać i podświetlić. Jej aktualna głębokość to 160 cm. Zapadnie tego typu przykryte były drzwiami podnoszonymi, które pełniły funkcje pomostów zwodzonych będąc łącznikiem umożliwiającym wyjście żołnierzom niemieckim na zapole. Niezwykle interesująca pod względem architektonicznym jest niewielka ściana tylna, która pozostaje w kontrze do ogromu budowli. Rozpiętość schronu jest jego największą wadą, bowiem stanowi przez to łatwy cel dla wrogiej artylerii. 50 żołnierzy niemieckich znajdujących się w B-Werku nie powinno polegać tylko na 1,5 metrowych stropach, ponieważ sam teren sprzyjał bardziej zwartej konstrukcji… ciąg dalszy w kolejnej odsłonie cyklu #środa_z_historią 
