Wał Pomorski (Pozycja Pomorska, Pommernstellung) to linia niemieckich fortyfikacji powstała w latach 30. XX wieku w odległości kilkudziesięciu kilometrów od ówczesnej granicy z Polską.
Powszechnie panujące przekonanie, iż Wał Pomorski powstał w czasie II wojny światowej, by odeprzeć atak Rosjan, jest błędne. Głównym zadaniem Pozycji Pomorskiej była ochrona Pomorza Zachodniego przed atakiem polskiej armii. Przyjmuje się, że plan budowy umocnień podjęto już po porażce Niemców w I wojnie światowej. Główną część Wału Pomorskiego wybudowano w latach 1932 – 1937; w latach 1938 – 1939 dodano modyfikacje. Do 1937 roku powstało około 235 km umocnień sięgających od Gorzowa Wielkopolskiego do Białego Boru. Odcinek łączący Biały Bór z Morzem Bałtyckim (okolice Darłówka) miał być wzmocniony tylko w przypadku bezpośredniego zagrożenia wojną.
Rozmieszczenie obiektów na Pozycji Pomorskiej oparto o naturalne przeszkody – lasy, jeziora, rzeki, tereny bagienne (warunki naturalne sprzyjające obronności). Wznoszono głównie obiekty o niskiej odporności kategorii C (grubość żelbetu 0,6 m, pancerze do 6 cm) oraz B1 (grubość żelbetu 1,0 m, pancerze do 12 cm) – z reguły schrony szeregowe wyposażone w podstawową broń MG08 bez rozbudowanego zaplecza socjalnego. Linię Wału Pomorskiego wzbogacono kilkoma cięższymi schronami typu B (grubość żelbetu 1,5 m, pancerze do 30 cm) ze wzmacnianymi kopułami pancernymi, które miały rozbudowane zaplecze, charakterystyczne dla niemieckich fortyfikacji. Schrony o większej odporności pojawiły się dopiero w ostatniej fazie budowy umocnień.
W czasie II wojny światowej dowództwo wojsk niemieckich nie doceniło znaczenia Pozycji Pomorskiej. Zapadły decyzje o częściowym rozbrojeniu, niektóre odcinki nie były obsadzone, a brak modyfikacji sprawił, że w obliczu zagrożenia umocnienia okazały się przestarzałe. W 1944 roku podjęto jeszcze próby rozbudowy Pozycji Pomorskiej; niektóre odcinki wzmocniono ziemnymi fortyfikacjami i schronami dla ckm zwanymi potocznie Tobrukami, poprowadzono tzw. pas przesłaniania wzdłuż brzegu rzek Gwdy i Noteci przez miejscowości takie jak: Lędyczek, Piła, Podgaje, Jastrowie, stworzono tzw. pozycję ryglową od Nadarzyc, przez Iłowiec i Wierzchowo, aż do Kalisza Pomorskiego. Okazało się to jednak niewystarczające. Niewielka głębokość linii umocnień sprawiała trudności w obronie i ułatwiała atakującym wojskom przełamanie pozycji.
Ogółem w skład umocnień Wału Pomorskiego weszło około 1000 żelbetowych budowli różnego przeznaczenia, rowy strzeleckie, drogowe zapory przeciwczołgowe, przeszkody czołgowe, pola minowe i transzeje.
Fortyfikacje Wału Pomorskiego przetrwały II wojnę światową niemal nienaruszone. Ich obecny stan jest wynikiem decyzji powojennych władz. Obiekty, które mogły prowadzić ogień na wschód, przeznaczono do likwidacji. Część wysadzono, a zniszczeń dopełnili poszukiwacze złomu…
